پرسش خردسوزي است. شايد اكر لينكلن به لطايف الحيل دست نمي‌يازيد و آزادي بردگان را به زمانه‌اي مي‌سپرد كه زمينه فراهم‌تر بود و امضاهاي صادقانه‌تري زير لايح? او مي‌نشست، آزادي بردگان نيز واقعي‌تر و پايدارتر مي‌شد. چه سود از لايحه‌‌اي كه رسمي است، اما زير بار امضاهاي آلوده كمر راست نكرد. شايد بهتر بود كه لينكلن، همان مقدار را كه ممكن بود و نيازي به فريب و فشار نداشت، تصويب مي‌كرد و باقي را به روزگارهاي پس از خود وامي‌گذاشت. امضاهاي آلوده، بيش از زمينه‌هاي واقعي، كسي را آزاد نكرد.